Kiani T, Pourbashir Hir M. Analyzing the hydro-morphological indicators of the Balharoud river with the aim of determining the trend and causes of riverbed change. jgs 2018; 18 (49) :111-125
URL:
http://jgs.khu.ac.ir/article-1-2908-fa.html
کیانی طیبه، پوربشیر هیر محسن. تحلیل شاخص های هیدرومورفولوژی رودخانه بالهارود با هدف تعیین روند و علل تغییر بستر. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 1397; 18 (49) :111-125
URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-1-2908-fa.html
1- استادیار گروه ژئومورفولوژی دانشگاه خوارزمی ، t.kiani@khu.ac.ir
2- دانشگاه خوارزمی تهران
چکیده: (5550 مشاهده)
رودخانهها و آبراههها سیستمی کاملا پویا بوده و الگوی مورفولوژیک آنها بهطور پیوسته در طول زمان تغییر میکند که گاهی اوقات، فرسایش کنارهای و آسیبرسانی به تأسیسات ساحلی و جابجایی مرز را به دنبال دارند. ازاینرو بررسی رفتار هیدرولوژیکی آن باید همواره مورد توجه باشد. ایران دارای چندین رودخانه مرزی با همسایگان خود است که مطالعه آنها از رویکرد تغییر بستر باید همواره موردتوجه باشد. در این تحقیق رودخانه مرزی بالهارود که 62 کیلومتر از مرز ایران با جمهوری آذربایجان در استان اردبیل را تشکیل میدهد با رویکرد تغییر بستر از طریق مطالعه شاخصهای هیدرومورفولوژی ضریب سینوسیته، شعاع خمش و زاویه مرکزی برای بازه زمانی 1334 و 1395 به ترتیب با استفاده از نقشه پروتکل 25000/1 و تصاویر ماهوارهای ETM مطالعه گردید و شاخصهای مذکور در نرمافزار اتوکد و Arc map محاسبه شد. نتایج نشان میدهد که الگوی پیچانرودی بالهارود در طی بازه زمانی 61 ساله شدیدتر شده و میزان تغییرات بستر رودخانه بسیار بالا بوده است بهطوریکه فقط در مورد شاخص ضریب خمیدگی تعداد خمهای رودخانه از 591 خم در سال 1334 به 857 عدد در سال 1395 رسیده که بیانگر تغییر شدید مورفولوژی رودخانه است. مقادیر شعاع خمیدگی در کل بازه، مؤید وجود قوسهای تقریبا مشابه در می باشد. این شاخص برای سال 1334 نشاندهنده حالت پیچانرودیتر بخش پایاب نسبت به سراب و برعکس این حالت برای سال 1395 است؛ که میتواند به دلیل تغییر شرایط اقلیمی و تکتونیکی باشد. همچنین مجموع عواملی مانند: دخالتهای انسانی، ماهیت خشکی اقلیم، پوشش گیاهی، بافت سست، در روند تغییر بستر دخیل هستند بهطوریکه بیشتر تغییرات در محدوده مناطق مسکونی با پوشش گیاهی ضعیفتر رخ داده است که انجام اقدامات حفاظتی ازجمله تثبیت سواحل و افزایش پوشش گیاهی و شناخت موانع دستاندازی به حریم رودخانه از اهمیت زیادی برخوردار است.
نوع مطالعه:
كاربردي |
موضوع مقاله:
ژئومورفولوژی