۱ نتیجه برای شناسایی عوامل موثر بر تحقق‌پذیری کاربری‌های خدماتی با رویکرد آینده پژوهی(مطالعه موردی: شهر زنجان)
دکتر محسن احد نژاد روشتی، دکتر حسین طهماسبی مقدم، دکتر آمنه علی بخشی،
دوره ۰، شماره ۰ - ( ۱-۱۳۰۰ )
چکیده
برنامه‌ریزی کاربری اراضی یکی از جنبه‌های اساسی توسعه پایدار شهری است که هدف آن ایجاد تعادل میان کاربری‌های اراضی در مناطق شهری می‌باشد. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر تحقق‌پذیری کاربری‌های خدماتی در شهر زنجان، با استفاده از رویکرد آینده‌پژوهی انجام شده است. برای جمع‌آوری داده‌ها، از روش‌های ترکیبی کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شد. در مرحله میدانی، روش دلفی به‌کار گرفته شد و ۳۵ نفر از خبرگان حوزه‌های برنامه‌ریزی شهری، مدیریت شهری و مسکن از طریق دو دور پرسشنامه، عوامل کلیدی مؤثر را ارزیابی کردند. در مجموع، ۳۶ عامل در پنج بُعد قانونی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، کالبدی-فضایی و مدیریتی شناسایی شد و داده‌های حاصل با نرم‌افزار میک‌مک تحلیل شدند. نتایج نشان داد که عوامل «قوانین و مقررات کاربری زمین شهری» و «نحوه مکان‌یابی و پراکنش فضایی خدمات» با امتیازهای تأثیرگذاری مستقیم ۸۵ و ۸۲، بیشترین نقش را در تحقق‌پذیری کاربری‌های خدماتی ایفا می‌کنند. همچنین، ضعف هماهنگی نهادی، سیاست‌های نامناسب توسعه فیزیکی، و عدم مشارکت مؤثر شهروندان، از موانع کلیدی شناسایی شده‌اند. تحلیل ماتریس اثرات متقاطع نیز درجه پرشدگی ۵۵,۳۲ درصد را نشان داد، که بیانگر وابستگی و تأثیر متقابل عوامل در سیستم ناپایدار تحقق‌پذیری کاربری‌های خدماتی است. این پژوهش راهکارهایی برای بهبود وضعیت ارائه داده است، از جمله بازنگری در قوانین شهری، تقویت هماهنگی میان نهادهای مرتبط، استفاده از فناوری‌های نوین مانند GIS برای مکان‌یابی صحیح خدمات، و ارتقای فرهنگ مشارکت شهروندان در برنامه‌ریزی شهری. نتایج تحقیق، علاوه بر شناسایی عوامل کلیدی تأثیرگذار، بر اهمیت توجه به ابعاد چندبعدی و پایداری در برنامه‌ریزی کاربری‌های خدماتی تأکید دارد و زمینه‌ساز توسعه پایدار و عدالت فضایی در شهر زنجان است.
